Tehdit ve Hakaret Suçu TCK 125 – 106
Tehdit ve hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nda kişilik haklarını ve bireyin onurunu koruma amacıyla düzenlenmiş önemli suç tiplerindendir. Gündelik yaşamda sıkça karşılaşılan bazı söz ve davranışlar, farkında olunmadan tehdit veya hakaret suçu kapsamına girebilir ve ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir. Özellikle sosyal medya paylaşımlarından yüz yüze tartışmalara kadar birçok ortamda gerçekleşen bu eylemler, mağdurun şikâyeti üzerine ceza soruşturmasına konu olabilir.
Table of Contents
Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi ya da sövmek suretiyle kişilik haklarının ihlal edilmesidir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi uyarınca, bu suç hem aleni şekilde hem de mağdurun yüzüne karşı ya da iletişim araçlarıyla işlenebilir. Hakaretin kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi, alenen yapılması veya dini, etnik kimlik gibi hassas konulara dayanması halinde ceza ağırlaştırılabilir. Mağdurun şikâyeti üzerine kovuşturulan bu suçta, ispat ve niyet unsurları davanın seyrinde belirleyici rol oynar.
Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde hakaret suçu şu şekilde tanımlanmıştır:
“Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.”
Bu maddeye göre hakaret suçu iki şekilde işlenebilir:
✔ Somut bir fiil veya olgu isnat edilerek kişinin saygınlığının zedelenmesi
✔ Sövme veya küçük düşürücü kelimeler kullanılarak kişinin şeref ve onuruna saldırılması
Hakaret Suçu Oluşturabilecek Söz ve Eylemler
Hakaret suçu, bireyin toplum içindeki onuru, şerefi ve saygınlığını koruma amacı güden ceza hukukunun önemli düzenlemelerinden biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde tanımlanan bu suç, mağdurun kişilik haklarını ihlal edecek sözlü, yazılı veya davranışsal beyanlar yoluyla işlenebilir. Bu tür ifadeler doğrudan küfür niteliği taşıyabileceği gibi, imalı veya aşağılayıcı bir dil kullanımı da hakaret sayılabilir. Özellikle aleni olarak ya da iletişim araçları vasıtasıyla gerçekleştirilen hakaretler daha ağır cezalara neden olabilir.
Sözle Hakaret Örnekleri:
Hakaretin en yaygın biçimi, doğrudan kişiye yönelik aşağılayıcı veya küçültücü sözlerin sarf edilmesidir. Örneğin, bir kişiye “ahlaksız”, “karaktersiz”, “şerefsiz” gibi onur kırıcı ifadeler kullanmak, açıkça hakaret suçu teşkil eder. Ayrıca, kişinin mesleğini küçük düşürücü şekilde eleştirmek de hakaret kapsamına girebilir. Örneğin bir öğretmene “sen öğretmen değil, çocuk katilisin” gibi bir itham yöneltmek, sadece eleştiri değil, cezai yaptırımı olan bir hakarettir.
Eylemle Hakaret Örnekleri:
Sadece sözle değil, bazı davranışlarla da hakaret suçu işlenebilir. Örneğin bir kişiye tükürmek, ayakkabısını göstermek, el hareketiyle küçümseyici bir ifade oluşturmak gibi davranışlar da mahkemelerce hakaret olarak değerlendirilebilir. Yine sosyal medya platformlarında imalı paylaşımlar yapmak, bir kişinin fotoğrafı altında aşağılayıcı yorumlar yazmak veya karikatür yoluyla alaycı ifadeler kullanmak da bu kapsama girer.
Aleni Ortamda ve Kamu Görevlisine Hakaret:
Hakaretin aleni şekilde, yani üçüncü kişilerin bulunduğu bir ortamda yapılması halinde suçun ağırlığı artar. Aynı şekilde, kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret edilmesi de daha yüksek ceza gerektirir. Örneğin bir polis memuruna görev başında “sen devletin köpeğisin” demek, hem hakaret hem de kamu görevlisine karşı işlenen suç kapsamında değerlendirilir.
Günlük hayatta sıkça duyulan “yalaka” kelimesi, Yargıtay tarafından hakaret suçu olarak kabul edilmiştir.
Hakaret suçu, mağdurun şikâyeti üzerine kovuşturulan ve çoğu zaman ifade özgürlüğü sınırları ile kişilik hakları arasında hassas bir denge gerektiren bir suç tipidir. Bu nedenle günlük hayatta kullanılan ifadeler konusunda dikkatli olunmalı, özellikle sosyal medya gibi herkese açık alanlarda kişilere yönelik aşağılayıcı söylemlerden kaçınılmalıdır. Aksi halde, cezai yaptırımlarla karşılaşmak kaçınılmaz olabilir.
Tehdit Suçu Nedir?
Tehdit suçu, bir kişinin huzur ve güvenliğini bozacak şekilde, kendisine ya da yakınlarına yönelik haksız bir zararın gerçekleşeceği yönünde korkutulmasıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 106. maddesinde düzenlenen bu suç, bireyin psikolojik bütünlüğünü korumayı amaçlar. Tehdit suçunda önemli olan, failin mağdurda korku yaratabilecek ciddi ve inandırıcı bir zarar tehdidinde bulunmasıdır. Bu zarar, kişinin hayatına, vücut bütünlüğüne, mal varlığına ya da sevdiklerine yönelik olabilir.
Türk Ceza Kanunu’nun 106. maddesine göre:
“Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
✔ Tehditin mağdurun veya yakınının hayatına, vücut bütünlüğüne veya cinsel dokunulmazlığına yönelik olması gerekir.
✔ Tehdidin gerçekleşmesi şart değildir, tehdidin ciddi olması yeterlidir.
Tehdit Suçunun Unsurları ve Cezası
Tehdit suçu hem sözle hem yazılı olarak ya da davranışla işlenebilir. Örneğin, “Seni öldüreceğim”, “Evinizi yakarım”, “Çocuğunu kaçırırım” gibi ifadeler, açıkça tehdit suçuna girer. Suçun basit hali, mağdurun şikâyeti üzerine soruşturulur ve 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülür. Ancak silahla, birden fazla kişiyle veya kamu görevlisine karşı yapılması gibi nitelikli durumlarda ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapis şeklinde artırılabilir. Tehdidin yazılı, imzasız bir mektupla ya da kimliği gizleyerek yapılması da cezayı artıran sebepler arasındadır.
Tehdit ve Hakaret Suçu Oluşturabilecek Söz ve Eylemler
İşte tehdit ve hakaret suçu oluşturabilecek 10 örnek ve her birinin kısa hukuki açıklamaları:
1. “Seni öldürürüm!” demek
➡️ Açıklama: Kişinin hayatına kast edileceği yönünde doğrudan tehdit içeren bir ifadedir. Tehdit suçu kapsamında değerlendirilir.
TCK 106/1 uyarınca ceza öngörülür.
2. “Senin gibi haysiyetsiz birine laf anlatılmaz!”
➡️ Açıklama: Kişinin onur ve saygınlığını zedeleyen aşağılayıcı söz içerir. Basit hakaret suçu kapsamında değerlendirilir.
TCK 125/1 kapsamında yargılama yapılır.
3. Sosyal medyada “Bu kişi dolandırıcı, dikkat edin!” yazmak
➡️ Açıklama: Delille ispatlanamayan ağır itham içeren paylaşım, hem hakaret hem de iftira suçu teşkil edebilir. Özellikle aleniyet varsa ceza artar.
4. “Evini başına yıkarım!” demek
➡️ Açıklama: Kişinin mal varlığına zarar verme tehdidi içerdiği için tehdit suçu oluşturur. Fiziksel değil, ekonomik tehdit de ceza kapsamındadır.
5. Kamu görevlisine “Sen adam değilsin!” demek
➡️ Açıklama: Görev başındaki kamu görevlisine yönelik bu ifade nitelikli hakaret suçu sayılır ve cezası artırımlı uygulanır.
TCK 125/3-a kapsamındadır.
6. “Yüzüne tükürmek”
➡️ Açıklama: Fiziksel temas olmadan gerçekleştirilen, aşağılayıcı nitelikte bir davranış olup eylemle hakaret olarak kabul edilir.
7. “Senin çocukların bile yakında acı çekecek” demek
➡️ Açıklama: Kişinin yakınlarına yönelik zarar tehdidi içerdiği için tehdit suçu kapsamına girer. Ceza ağırlaştırılabilir.
8. WhatsApp’tan küfürlü sesli mesaj göndermek
➡️ Açıklama: Elektronik iletişim yoluyla yapılan hakaret, delillendirilirse suç teşkil eder. Dijital ortamda işlenen hakaretler aleni sayılabilir.
9. Sokakta megafonla bir kişiye bağırarak “Bu hırsız!” demek
➡️ Açıklama: Aleni şekilde yapılan bu itham, hakaret suçu olduğu gibi aynı zamanda kişilik haklarına saldırıdır. Suçun işlendiği ortam cezayı artırır.
10. “Bu işi yaparsan seni işten attırırım, rezil ederim!” demek
➡️ Açıklama: Kişiye baskı kurarak seçim hakkını kısıtlayan bu tür ifadeler tehdit suçu kapsamında değerlendirilir, özellikle işyerinde mobbing unsuru varsa.
Bu örnekler, tehdit ve hakaret suçlarının sadece sözle değil, davranış, yazılı içerik ve dijital mecralar aracılığıyla da işlenebileceğini göstermektedir. Hukuki sınırların dışına çıkan her beyan veya eylem, ceza yargılamasına konu olabilir.
Örnek Yargıtay Kararları
Tehdit ve Hakaret suçunun nitelikli hali olan silahla tehdidin kabulü için, silahın tehdit suçunda bizzat mağdura yönelik olarak gösterilip mağdurun üzerindeki etkisini artıracak biçimde teşhiri veya kullanılması gerekir, ya da mağdurun yokluğunda gerçekleştirilen tehdit eyleminin, silahla tehdit suçunu oluşturabilmesi bakımından, silahın, mağdurun evi, arabası gibi daimi kullanımında olan eşyalarında hasar, iz, emare gibi belirtiler oluşturacak ve bu suretle tehdidin mağdurun üzerinde meydana getirdiği korkunun etkisini artıracak tarzda kullanılması icap eder. Bu itibarla, mağdurun yokluğunda gerçekleşen tehdit eyleminde, salt silah teşhir edilmiş olması, suçun nitelikli halinin oluşumu için yeterli sayılamayacaktır. Yargıtay Kararı – 4. CD., E. 2015/9108 K. 2019/12981 T. 9.7.2019
Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir.
Eleştiri ise, herhangi bir kişiyi, eseri, olayı veya konuyu enine, boyuna, derinlemesine her yönüyle incelemek, belli kriterlere göre ölçmek, değerlendirmek, doğru ve yanlış yanlarını sergilemek amacıyla ortaya konulan görüş ve düşüncelerdir. Genelde beğenmemek, kusur bulmak olarak kabul görmekte ise de eleştirinin bir amacının da konuyu anlaşılır kılmak, sonuç çıkarmak ve toplumu yönlendirmek olduğunda kuşku yoktur.
Her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.
Tehdit ve Hakaret Kamu görevlilerinin, görevlerini yerine getirirken fonksiyonlarını etkilemeyi ve saygınlıklarına zarar vermeyi amaçlayan aşağılayıcı saldırılara karşı korunmaları zorunlu olmakla birlikte, demokratik bir hukuk devletinde, kamu görevini üstlenenleri denetlemek, faaliyetlerini değerlendirmek ve eleştirmek de kaynağını Anayasa’dan alan düşünceyi açıklama özgürlüğünün sonucudur. Eleştirinin sert bir üslupla yapılması, kaba olması ve nezaket sınırlarını aşması, eleştirenin eğitim ve kültür düzeyine bağlı bir olgu ise de eleştiri yapılırken görüş açıklama niteliğinde bulunmayan, küçültücü, aşağılayıcı ifadeler kullanılmamalı, düşünceyi açıklama sınırları içinde kalınmalıdır.Yargıtay Kararı – CGK., E. 2017/1105 K. 2022/27 T. 18.1.2022
Sonuç: Hangi Durumda Hukuki İşlem Başlatılabilir?
✔ Hakaret veya tehdit içeren bir durumla karşılaşırsanız delil toplayarak savcılığa suç duyurusunda bulunabilirsiniz.
✔ WhatsApp mesajları, sosyal medya paylaşımları ve ses kayıtları delil olarak kullanılabilir.
✔ Bu suçlardan dolayı mağdur olduğunuzu düşünüyorsanız, bir ceza hukuku avukatına danışmanız haklarınızı korumak açısından önemlidir.
📌 Öneri: Eğer tehdit ve hakaret suçuna maruz kaldıysanız, şikâyet süresini kaçırmamak için en kısa sürede yasal adımları atmalısınız
Tehdit ve Hakaret Suçu Özetle
Tehdit ve hakaret suçu, bireylerin onurunu, huzurunu ve toplum içindeki saygınlığını korumak amacıyla Türk Ceza Kanunu’nda açıkça tanımlanmış iki ayrı suç tipidir. Tehdit ve hakaret suçu, çoğu zaman gündelik yaşamda farkında olunmadan işlenebilen ve ciddi hukuki sonuçlar doğurabilen fiillerdendir. Bu tür eylemler, bireyin hem fiziksel güvenliğini hem de psikolojik bütünlüğünü tehdit ettiği için ceza yargılamasıyla karşılık bulur.
Tehdit suçu, bir kişiye ya da yakınına yönelik, haksız bir zararın gerçekleştirileceği yönündeki beyanlarla işlenir. Örneğin, “Seni öldürürüm” veya “Ailene zarar veririm” gibi ifadeler bu kapsamda değerlendirilir. Bu tür ifadeler mağdurun kendini güvensiz hissetmesine yol açar ve ceza gerektirir. Hakaret suçu ise kişinin şeref ve saygınlığını zedeleyecek nitelikte söz veya davranışlarla işlenir. Örneğin, “ahlaksız”, “şerefsiz” gibi küçük düşürücü ifadeler ya da alaycı beden dili kullanımı bu suça örnek teşkil eder.
Tehdit ve hakaret suçu, hem yazılı hem sözlü yollarla, hatta sosyal medya veya telefon gibi dijital iletişim araçları aracılığıyla da işlenebilir. Özellikle aleni şekilde (başkalarının huzurunda) gerçekleştirilen bu suçlar, cezayı ağırlaştıran nitelikli haller olarak kabul edilir. Ayrıca, kamu görevlilerine karşı görevlerinden dolayı işlenen tehdit ve hakaret suçları da daha ağır yaptırımlara tabidir.
Sonuç olarak, tehdit ve hakaret suçu, bireyler arasında iletişim kurarken sınırların aşılması durumunda ciddi cezai sonuçlar doğuran suç tipleridir. Gerek sosyal yaşamda gerek dijital ortamda ifade özgürlüğü sınırları içinde kalmaya özen gösterilmelidir. Aksi halde, kişi kendisini tehdit ve hakaret suçu nedeniyle ceza mahkemesinde sanık olarak bulabilir. Bu nedenle, hukuk sınırları çerçevesinde davranmak ve kişilik haklarına saygı göstermek toplumsal barışın temelidir.
Tehdit ve Hakaret Suçundan Kaçınmak
Tehdit ve Hakaret Suçundan Kaçınmak, bireyler arası ilişkilerde sağduyulu ve saygılı bir iletişim dili benimsemekle mümkündür. Gündelik yaşamda öfke anında sarf edilen sözler, yazılı paylaşımlar veya aşağılayıcı davranışlar, farkında olunmadan tehdit veya hakaret suçu kapsamına girebilir ve ciddi cezai sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, özellikle sosyal medya, iş ortamı veya kamuya açık alanlarda kullanılan ifadelerde dikkatli olunmalı; eleştiri hakkı ile kişilik haklarına saldırı arasındaki sınır iyi ayırt edilmelidir. Hukuki sorunlardan kaçınmak ve toplumda sağlıklı ilişkiler kurmak için empati temelli, ölçülü ve yapıcı bir iletişim tarzı tercih edilmelidir.
Hakaret Suçu Yönünden Ön Ödeme
7531 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu’nun 15. Maddesiyle yapılan değişiklikle Hakaret Suçunun bir kısmı (TCK md 125inci maddenin ikinci fıkrası, üçüncü fıkrasının (b) ve (c) bentleri ve dördüncü fıkrası ) açısından ön ödeme kapsamına alınmıştır.
🔎 AYM’den Hakaret Suçu ve Önödeme Düzenlemelerine İlişkin Kritik Karar
Anayasa Mahkemesi (AYM), hakaret suçuna ilişkin yeni yasal düzenlemelerin bazı maddelerini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Mahkeme, özellikle suçun basit hali ve kamu görevlisine karşı işlenmesi gibi nitelikli hallerin önödeme kapsamı dışında bırakılmasının, eşitlik ilkesine aykırı olduğunu vurguladı.
⚖️ İptal Gerekçesi: Hukuki Durumu Benzer Olanlara Farklı Muamele
AYM, Resmi Gazete’de yayımlanan kararında, 7531 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yapılan düzenlemelerin, benzer hukuki durumda olan kişiler arasında ayrım yarattığını belirtti. Buna göre:
- Hakaret suçunun bir kısmı önödeme kapsamındayken,
- Basit hali ve kamu görevlisine karşı işlenen hali bu kapsam dışında tutuluyordu.
Bu durumun, eşitlik ve hukuki güvenlik ilkeleriyle bağdaşmadığı değerlendirilerek ilgili maddeler iptal edildi.
🕰️ İptal Kararının Yürürlük Tarihi: 9 Ay Sonra
Yüksek Mahkeme, kararın 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verdi. Bu süreç, kanun koyucunun yeni düzenlemeleri hazırlaması için tanınmış bir geçiş süresidir.
📂 Eski Dosyalar İçin Uzlaştırma Şartı da Anayasaya Aykırı
AYM, yalnızca yeni başlatılacak dosyalar için değil, kanun yürürlüğe girmeden önce başlatılan soruşturma ve kovuşturmalarda da önödemenin uygulanmamasını Anayasa’ya aykırı buldu. Bu dosyaların doğrudan uzlaştırma kapsamına alınmasını, sanığın aleyhine bir durum olarak değerlendirdi.
Mahkeme, suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, daha lehe olan hükmün uygulanmasının anayasal zorunluluk olduğuna dikkat çekti.
📜 Önödeme Nedir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 75. maddesinde düzenlenen önödeme, belirli suçlarda dava açılmaksızın, sanığın doğrudan para cezası ödeyerek yargılanmadan süreci tamamlamasını sağlar. AYM, bu uygulamanın uzlaştırmaya kıyasla fail lehine olduğuna işaret etti.
🧭 Sonuç: Yeni Düzenlemeler Gündemde
AYM’nin bu iptal kararı, önümüzdeki dönemde hakaret suçu ile ilgili yeni yasal düzenlemelerin gündeme gelmesini zorunlu hale getirmiştir. Özellikle kamu görevlilerine yönelik hakaretler ile basit hakaret fiillerinin eşit yargılama prensibine uygun biçimde yeniden ele alınması bekleniyor.