Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Nedir? Cezai Yaptırımlar ve Hukuki Koşullar TCK 204
Resmi belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi kapsamında düzenlenen ve kamu güvenini korumayı amaçlayan bir suçtur. Bu suç, resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemek, var olan bir belgeyi gerçeğe aykırı şekilde değiştirmek veya sahte belgeyi kullanmak suretiyle işlenir. Kamusal güveni zedelediği için ağır yaptırımlara tabidir ve kamu görevlileri tarafından işlenmesi durumunda daha ağır cezalar öngörülmektedir. Cezai yaptırımlar, 2 ila 5 yıl hapis cezası arasında değişirken, kamu görevlileri için 3 ila 8 yıl hapis cezası öngörülmektedir. Suçun soruşturması re’sen yapılır ve yetkili mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Table of Contents
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Tanımı ve Hukuki Dayanağı
Resmi belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK) “Kamu Güvenine Karşı Suçlar” başlığı altında ele alınan ve toplumda güven ortamını korumayı amaçlayan bir suçtur. Bu suç, sahte belge düzenleme veya mevcut bir belgenin gerçek dışı şekilde değiştirilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Hukukun bu konuda getirdiği yaptırımlar, kamunun güvenini sarsabilecek eylemlerin caydrıcı olması amacıyla düzenlenmiştir.
TCK 204. Madde: Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Yasal Dayanağı
Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi resmi belgede sahtecilik suçunun kapsamını şu şekilde belirlemiştir:
- Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Kamu görevlisi olup yetkisi dahilinde bulunan resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte belgeyi kullanan kişi 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Sahte resmi belgenin hukuken geçerli kabul edilen bir belge olması durumunda ceza yarı oranda arttırılır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Unsurları
1. Suçun Konusu ve Hukuki Kapsamı
Resmi belgede sahtecilik suçu “resmi belgeler” üzerinde işlenmektedir. Resmi belgeler, kamu otoriteleri veya yetkili kurumlar tarafından düzenlenen ve resmiyet taşıyan belgelerdir. Bu belgelerin sahte olarak düzenlenmesi veya değiştirilmesi, kamu güvenini ve resmi belgelere duyulan inanç ve saygıyı zedelemektedir.
2. Suçun Faili ve Mağduru
Bu suç herkes tarafından işlenebilir. Ancak, kamu görevlileri tarafından işlenmesi durumunda nitelikli hal oluşturarak cezanın artmasına neden olur. Resmi belgede sahtecilik suçunun mağduru ise toplumun bütünü olarak kabul edilmektedir, zira kamu güvenine zarar vermektedir.
3. Eylem Biçimleri
Resmi belgede sahtecilik seçimlik hareketli bir suçtur. Yani suçun oluşması için failin aşağıdaki fiillerden birini gerçekleştirmesi yeterlidir:
- Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemek.
- Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek.
- Sahte resmi belgeyi kullanmak.
- Gerçeğe aykırı belge düzenlemek.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Cezai Yaptırımları
- Sahte belge düzenleme, kullanma veya değiştirme suçunun cezası 2 ila 5 yıl hapis arasındadır.
- Kamu görevlileri tarafından işlenmesi durumunda bu ceza 3 ila 8 yıl hapis olarak arttırılır.
- Sahte belgenin hukuken geçerli belge niteliğinde olması halinde ceza yarı oranında arttırılır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçuna Teşebbüs Mümkün müdür?
Eğer fail, sahte belgeyi düzenlemeye başlamış ancak elinde olmayan nedenlerden dolayı tamamlayamamışsa, bu durumda suça teşebbüs suçu oluşur. Ancak, gerçekleştirilmeye çalışılan belge, aldatma kabiliyetine sahip değilse, teşebbüs hükümlerinden bahsedilemez.
Resmi Belgede Sahtecilik ile Başka Bir Suçun Birlikte İşlenmesi
TCK’nın 212. maddesi uyarınca sahte resmi veya özel belgenin başka bir suç işlenmesi amacıyla kullanılması halinde hem sahtecilik suçundan hem de ilgili suçtan ayrı ayrı cezaya hükmolunur.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Soruşturulma ve Kovuşturulma Usulü
Bu suç, re’sen soruşturulup kovuşturulan bir suçtur. Yani herhangi bir kişinin şikayeti gerekmeksizin savcılıklar tarafından soruşturulup dâva açılabilir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme
Bu suçun kovuşturulması Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Zamanaşımı
Resmi belgede sahtecilik suçunun zamanaşımı süreci 8 yıl olarak belirlenmiştir.
Yargıtay Kararı – CGK., E. 2017/525 K. 2019/307 T. 11.4.2019
‘Resmî belgede sahtecilik suçu 5237 sayılı TCK’nın 204. maddesinde;
“(1) Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmî belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır” şeklinde düzenlenmiştir.
Söz konusu suç, maddenin birinci fıkrasında seçimlik hareketli bir suç olarak tanımlanmış olup, resmî belgenin sahte olarak düzenlenmesi, gerçek bir resmî belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi veya sahte resmî belgenin kullanılması durumunda suç oluşacaktır.
Maddenin ikinci fıkrasında, resmî belgede sahtecilik suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi ayrı bir suç olarak tanımlanarak daha ağır bir yaptırıma bağlanmış, maddenin üçüncü fıkrasında ise, suçun konusunu oluşturan resmi belgenin, kanunun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan bir belge niteliğinde olması hâlinde cezanın yarı oranında artırılması gerektiği belirtilmiştir.
Sahtecilik suçlarının hukuki konusu kamunun güveni olup, belgelerin gerçeğe aykırı olarak düzenlenmesi, tamamen veya kısmen değiştirilmesi ya da gerçek bir belgeye eklemeler yapılması eylemlerinin kamu güvenini sarstığı kabul edilerek yaptırıma bağlanmıştır.
Resmî belgenin sahte olarak düzenlenmesi ya da gerçek bir resmî belgenin değiştirilmesi eyleminin sahtecilik suçunu oluşturabilmesi için, düzenlenen ya da değiştirilen belgenin gerçek bir belge olduğu konusunda kişiyi yanıltıcı nitelikte olması gerekir. Aldatıcılık özelliği suçun temel unsuru olup, özel bir incelemeye tabi tutulmadıkça gerçek olmadığı anlaşılamayan belge, sahte belge olarak kabul edilmelidir. Sahteciliğin kişileri aldatacak nitelikte olup olmadığı şüpheye yer vermeyecek şekilde saptanmalıdır.